Van 100. Yıl Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Emin Yaşar Demirci, İskenderpaşa Cemaatini ve Coşan’ı değerlendirdi.
1 - Cemaatin Nakşibendilikle bağlantısı nedir?
Nakşibendi Tarikatı’nın Müceddidi - Halidi kolunun Gümüşhanevi dergahının tasavvufi geleneği ve öğretilerini takip eden bir cemaattir. Nurcu, Süleymancı gibi etkin cemaatlerin hepsi gelenek olarak nakşi kaynaklıdır.
2 - Nerelerde yoğunlaşmışlardır?
Gelişmiş büyük illerde...
3 - Mensuplarının sayısı nedir?
Cemaatin belirli bir üyelik, mensubiyet sistemi yoktur. Bu yüzden 150 bin veya 1 milyon rakamlarının pek inandırıcılığı yok.
4 - İsminden sıkça sözedilen Abdülaziz Efendi kimdir?
Abdülaziz Bekkine Efendi, M.Zahid Kotku’dan önceki tarikat şeyhidir. "Tarikat şeyhidir" diyorum çünkü Kotku, Bekkine ve ondan önce Hasib Efendi Gümüşhanevi dergahının son temsilcileridir.
5 - Zahid Kotku cemaatin başına ne zaman gelmiştir?
Bekkine’den sonra 1952 yılında.
6 - Cemaat neyi savunur, diğer tarikatlardan farkı nedir?
M Coşan’ın yazdıklarına bakarsak cemaat "İslam"ı savunur, başka bir şeyi değil. Coşan, İslam ahlakını ve tasavvufu savunur. Cemaat, diğer cemaatlerle karşılaştırıldığında daha açıktır.
7 - Cemaat içindeki ünlüler kimler?
Erbakan’ın, Özal kardeşlerinin ve annelerinin cemmate yakınlıkları herkes tarafından biliniyor. Ayrıca Kotku zamanında, Demirel’den Türkeş’e sağ kanat siyasetçileri tarafından da ziyaret edilmiştir. Ancak bunların cemaat ilişkisi yoktur.
8 - Hangi partilere yakınlar?
MNP - MSP cemaatin içinden çıktı. Fakat MSP’nin 12 Eylül öncesi siyaseti Kotku tarafından eleştirildi. RP ile cemaatin arası hiç iyi olmadı. Cemaat bu dönem doğrudan bir partiye destek vermemiş, destek vereceği zaman da aday düzeyinde kalmıştır.
9 - Prof. Esad Coşan ilahiyatçı mıdır?
Coşan geleneksel anlamda, hocaefendi ya da şeyh değildir. Sanıldığının aksine, meslekten ilahiyatçı da değildir. Bildiği İngilizce ve Almanca dilleri, Coşan’ı diğer cemaat önderlerinden farklı bir yere yerleştirmiştir.
10 - İskenderpaşa Cemaati, Kotku mu, Coşan döneminde mi daha güçlüydü? Cemaatin lideri kim olabilir?
Bu soruya tek bir kritere göre cevap vermek zor. Kotku, klasik anlamda şeyhti. Nakşi - Gümüşhanevi dergahının son temsilcisiydi. Klasik tarikat disiplininden geçmişti. Bu yüzden manevi otoritesi oldukça yüksekti. Kendisini farklı çevrelerden insanların ziyaret etmelerinin sebebi buydu. Oysa Coşan, klasik tarikat disiplininden geçmemişti ve bir şeyh değildi. Dolayısıyla manevi otoritesi Kotku kadar güçlü değildi. Ancak cemaatin toplumsal alanda Coşan zamanında daha etkin olduğunu ifade etmeliyim. Bir müddet liderlik konusunun gündeme geleceğini beklemiyorum. Zaman içinde halledecekler.
1 - Cemaatin Nakşibendilikle bağlantısı nedir?
Nakşibendi Tarikatı’nın Müceddidi - Halidi kolunun Gümüşhanevi dergahının tasavvufi geleneği ve öğretilerini takip eden bir cemaattir. Nurcu, Süleymancı gibi etkin cemaatlerin hepsi gelenek olarak nakşi kaynaklıdır.
2 - Nerelerde yoğunlaşmışlardır?
Gelişmiş büyük illerde...
3 - Mensuplarının sayısı nedir?
Cemaatin belirli bir üyelik, mensubiyet sistemi yoktur. Bu yüzden 150 bin veya 1 milyon rakamlarının pek inandırıcılığı yok.
4 - İsminden sıkça sözedilen Abdülaziz Efendi kimdir?
Abdülaziz Bekkine Efendi, M.Zahid Kotku’dan önceki tarikat şeyhidir. "Tarikat şeyhidir" diyorum çünkü Kotku, Bekkine ve ondan önce Hasib Efendi Gümüşhanevi dergahının son temsilcileridir.
5 - Zahid Kotku cemaatin başına ne zaman gelmiştir?
Bekkine’den sonra 1952 yılında.
6 - Cemaat neyi savunur, diğer tarikatlardan farkı nedir?
M Coşan’ın yazdıklarına bakarsak cemaat "İslam"ı savunur, başka bir şeyi değil. Coşan, İslam ahlakını ve tasavvufu savunur. Cemaat, diğer cemaatlerle karşılaştırıldığında daha açıktır.
7 - Cemaat içindeki ünlüler kimler?
Erbakan’ın, Özal kardeşlerinin ve annelerinin cemmate yakınlıkları herkes tarafından biliniyor. Ayrıca Kotku zamanında, Demirel’den Türkeş’e sağ kanat siyasetçileri tarafından da ziyaret edilmiştir. Ancak bunların cemaat ilişkisi yoktur.
8 - Hangi partilere yakınlar?
MNP - MSP cemaatin içinden çıktı. Fakat MSP’nin 12 Eylül öncesi siyaseti Kotku tarafından eleştirildi. RP ile cemaatin arası hiç iyi olmadı. Cemaat bu dönem doğrudan bir partiye destek vermemiş, destek vereceği zaman da aday düzeyinde kalmıştır.
9 - Prof. Esad Coşan ilahiyatçı mıdır?
Coşan geleneksel anlamda, hocaefendi ya da şeyh değildir. Sanıldığının aksine, meslekten ilahiyatçı da değildir. Bildiği İngilizce ve Almanca dilleri, Coşan’ı diğer cemaat önderlerinden farklı bir yere yerleştirmiştir.
10 - İskenderpaşa Cemaati, Kotku mu, Coşan döneminde mi daha güçlüydü? Cemaatin lideri kim olabilir?
Bu soruya tek bir kritere göre cevap vermek zor. Kotku, klasik anlamda şeyhti. Nakşi - Gümüşhanevi dergahının son temsilcisiydi. Klasik tarikat disiplininden geçmişti. Bu yüzden manevi otoritesi oldukça yüksekti. Kendisini farklı çevrelerden insanların ziyaret etmelerinin sebebi buydu. Oysa Coşan, klasik tarikat disiplininden geçmemişti ve bir şeyh değildi. Dolayısıyla manevi otoritesi Kotku kadar güçlü değildi. Ancak cemaatin toplumsal alanda Coşan zamanında daha etkin olduğunu ifade etmeliyim. Bir müddet liderlik konusunun gündeme geleceğini beklemiyorum. Zaman içinde halledecekler.