Her gittiğimde tophane bölgesine gidip şehre yukarıdan bakarım.Osman gazi ve Orhan gazi türbelerini ziyart ederim.Tophanedeki cafelerde çayın bayat ve pahalı olması can sıkıcı.
Büyük şehirlerden biri. Tarih kokuyor gercekten. Bu yüzyılda , şehrin göbeğinde tarihi müstakil evleriyle hayran bırakır kendini.
Tarihi yansıtan en güzel şehirlerden
Bilimin ışığında arkeolojik kaynaklar, Bursa İli ve çevresini 8.500 yıl ile tarihlendirmektedir. Orta Avrupa ve Balkan kültürünü oluşturan ilk tarım toplulukların yerleşik düzene geçmelerinde bu bölgenin etkili olduğu konusunda bilgi verilmektedir. Bursa'da kuzeybatı Anadolu'nun tarih öncesi geçmişine ışık tutan çok sayıda höyük bulunmaktadır. Prehistorik dönemde insanların yaşadıkları köyler olan bu höyüklerden yaklaşık 30 adedi tespit edilmiş durumdadır. Orhangazi-Ilıpınar Höyükte Neolitik Çağa, Yenişehir-Menteşe Höyükte Kalkolitik Çağa, Nilüfer-Akçalar Aktopraklık Höyükte Geç Neolitik-Erken Kalkolitik Çağa, İnegöl Höyükte ise Erken Tunç Çağına ait kalıntı ve buluntulara rastlanılmıştır.
M.Ö.1200 yıllarında Anadolu'da hüküm süren Hitit Devletinin yıkılması ile meydana gelen otorite boşluğu nedeniyle Bursa bölgesi, Balkanlar'dan Anadolu'ya giren Bityn ve Tynin gibi toplulukların istilasına uğramış, bu akraba topluluklar daha sonraları birleşerek bölgede Bithynia krallığını kurmuşlardır. Bithiynialılar; o yıllarda İran üzerinden Anadolu'ya gelip Lydia Devleti'ni yıkan ve M.Ö. 513/512 yıllarında Bithynia bölgesini ele geçirip Byzantıon'u (eski İstanbul) kuşatan Perslerin hakimiyeti altında kalmıştır. Güney sınırı bugünkü Mustafakemalpaşa İlçesi yakınlarından başlayan kuzeyde ise Marmara ve Karadeniz kıyılarına kadar uzayan bölgeye antik çağda Bithynia adı verilmiştir. Bölgenin daha güneyi ise Mysia antik bölgesi içerisinde kalmaktadır. Antik çağın iki önemli bölgesinde toprakları bulunan Bursa ve çevresi sadece kuzeyden değil güneyden de istilalara uğramış, bu istilalar sonucunda yörede çok sayıda koloni kentleri kurulmuştur. M.Ö. 5-3. yüzyıllar arasında daha ziyade İon şehirleri tarafından kurulan bu kentler bölgede mevcut bir çok antik kentin ve günümüz modern şehirlerinin temelini oluşturmuştur. Bu antik kentlerin en önemlileri; Nikaiae-İznik, Kios-Gemlik, Otroia-Yenişehirde, Apameia-Mudanya, Kremastis-Karacabey, Adriani-Orhaneli, Miletepolis-M.K.Paşa ve Apollonia-Gölyazı'dır.
M.Ö. 545-333 yılları arasında Pers hakimiyeti altına giren bölge, M.Ö. 333 den sonra Persleri yenerek Anadolu'yu ele geçiren III.Alexander (B.İskender) hakimiyeti ile tanışmış ve onun kısa süren yaşamı sonrası oluşan Hellenistik dönem krallıkları arasında I.Nikomedes (M.Ö. 279-250) zamanında Bithynia Krallığı'na bağlanmıştır. Bugünkü Bursa şehrinin temelini oluşturan antik Prusıa kenti ise Bithynia krallarından I.Prusias (M.Ö. 228-185) tarafından kurulmuş, adını bu kraldan almıştır. Tarihte Prusia Ad Olympum olarak anılan şehir Olympum takısı ile Olympos (Uludağ) eteğinde kurulmuş Prusias'ın kentini ifade etmektedir. Bu şekilde Kral Prusias'ın adını taşıyan diğer kentler olan Prusias Ad Mare (Gemlik) Prusias Ad Hypum (Düzce) kentlerinden ayırt edilmiştir. Bithynia Krallığı IV.Nikomedes (M.Ö. 74)'in vasiyeti ile Roma Devletine bağlanmış, bu tarihten sonra Roma'nın Asya'daki eyaletlerinden biri olmuştur.
M.S. II. yüzyıldan itibaren Bursa ve çevresi Hıristiyanlar için çok önemli bir bölge olmuş, bugünkü Uludağ'ın değişik bölgelerinde M.S. 5. yy.dan itibaren sayıları 50'yi geçen kilise ve manastır kurulmuştur. Tarihte Olympos, Oros Ton Kalegeron adı verilen, içinde barındırdığı kilise ve manastırlardan dolayı Keşişdağı, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde Ruhban Dağı ve son olarak 1925 yılında Uludağ adını almıştır. Hıristiyanlar için önemli bir inanç merkezi olan İznik'de 325 yılında I. Konsil, 787'de VII. Konsil toplanmıştır.
Türkler Bursa bölgesine ilk olarak 1080 yılında gelmiştir.1081-1097 yılları arasında Selçuklular tarafından ele geçirilen İznik bu yıllar arasında Anadolu Selçuklu Devleti'nin başkenti olmuştur.
1299 yılında Söğüt'te kurulan Osmanlı Beyliği toprakları arasına İnegöl, Bilecik, Yenişehir ve İznik civarını katar. Osmanlıların bölgedeki etkisi 1302 yılından itibaren görülmeye başlanmıştır. 1308 yılında yüksek surlarla çevrili Bursa'yı kuşatan Osmangazi'nin kuşatması fethe kadar devam etmiştir. 1324 yılında kuşatma sırasında yaşamını yitiren Osmangazi'nin yerine kuşatmaya Orhangazi devam eder.
Bursa, yıllarca süren kuşatma sonrasında yardım alamayınca 06 Nisan 1326 yılında, Orhangazi'ye teslim olmuştur. Orhan Gazi Bursa'yı Başkent yaparak, babası Osmangazi'yi Hisar semtinde Saint Elia Manastırının bulunduğu yerde yapılan gümüş kümbetli türbeye defneder.
Bu dönemde Osmanlılar surla çevrili Hisar içine yerleşirler. Osmanlı Devleti'nin ilk parası Osman Gazi döneminde basılmıştır. Bursa, altı yüzyıl sürecek dünyaya yön veren cihan imparatorluğunun ilk başkenti olmuştur.1327 yılında, Orhangazi tarafından Hisar içinde “Bey Sarayı” adı verilen sarayı; Hisar dışında Orhan Camii, İmaret ve hamam yaptırılmıştır.
Orhan Gazi'nin 1362 yılında vefatı üzerine, I. Murad Hüdavendigar başa geçmiş ve Bursa'da bir çok imar faaliyeti gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde Çekirge'de kendi adı ile anılan cami, medrese, imaret, hamam ile Hisar içindeki Şahadet Camii yapılmıştır.
Selçukludan Osmanlıya geçiş, erken Osmanlı-Ön Osmanlı mimarı ve sanat eserlerinin bulunduğu, Osmanlı Şehri, Müze Kenttir.
1389 yılında Kosova'da Haçlı Seferlerine karşı kazanılan büyük zaferden sonra savaş alanını gezerken Sırp asker tarafından hançerlenerek şehit edilen I. Murad'ın, iç organları Kosova'da gömülmüş, gömüldüğü yerde türbe inşa edilmiştir. Bedeni ise oğlu Yıldırım Bayezıd tarafından Bursa'ya getirilerek Çekirge Semtinde bulunan türbesine defnedilmiştir. I.Murad'ın yerine Osmanlı tahtına Yıldırım Bayezıd (1389-1402) geçmiştir. Yıldırım döneminde Ulu Cami, Yıldırım Semtinde Cami, Medrese, Han, Hamam, Darüşşifa ve bir de Zaviye inşa edilmiştir.
Yıldırım Bayezıd 1402 yılında Ankara Savaşı'nda yenilince, Timur Batı Anadolu'yu almış, Timur'un orduları Bursa'ya gelerek şehri tahrip etmişlerdir. Timur'un çekilmesinden sonra Bayezıd'ın oğulları arasında çıkan taht kavgaları sırasında Karamanoğlu Mehmet Bey tarafından şehir kuşatılmış ancak ele geçirilememiştir.
1403 yılında Yıldırım Bayezıd'ın ölümüyle,1413 yılında Çelebi Sultan Mehmed tahta geçerek Bursa'yı imara başlamış ve Hacı İvaz Paşa'ya “Yeşil Külliye”yi inşa ettirmiştir.
II. Murad (1421-1451) tahta geçince Bursa'nın imar çalışmalarına devam etmiş ve Muradiye Külliyesini yaptırmıştır.Osmanlı padişahları tarafından Bursa'da yaptırılan son külliye olma özelliği taşıyan Muradiye Külliyesi'nde Cami, Medrese, İmarethane ile Cem Sultan,Şehzade Mustafa Çelebi, Şehzade Ahmet, Şehzade Mahmud, Şehzade Mustafa ve Şehzade annelerinin ve Osmanlı Ailesi'nden kişilerin türbeleri bulunmaktadır. Külliye'nin yanında bulunan 17. Yüzyıl Osmanlı Evi (müze) Fatih Sultan Mehmet'in doğduğu ev olarak bilinmektedir. Külliye'nin alt kısmında XV. yüzyıl Divan şairlerinden Şair Ahmet Paşa Medresesi bulunmaktadır.
1453'te İstanbul'un fethi ile saltanat merkezi İstanbul'a taşınmıştır. Siyasi ve kültürel önemini kaybeden Bursa medreseleri, tekkeleri, alimleri, bilim islam aleminin, şair ve sanatçıları ile sanatın merkezi olmuştur. Osmanlı'nın ilk başkenti olan Bursa başkent Edirne ve İstanbul'a taşındıktan sonra da Milletimizin kültür kalbi, "manevi başkent" olarak etkisini sürdürmüştür.
Kurtuluş savaşı yıllarında 8 Temmuz 1920 tarihinde Yunanlılar tarafından işgal edilen Bursa iki yıl Yunanlıların işgalinde kalmıştır. Bursa'nın işgali tüm ülkede büyük üzüntü yaratmış, TBMM'de kürsünün üzerine Bursa'nın düşman işgalinden kurtuluşuna kadar kalmak üzere siyah bir örtü örtülmüştür. Mehmet Akif ERSOY Bursa'nın işgal altında olmasından duyduğu üzüntü ile “BÜLBÜL” şiirini yazmıştır. 11 Eylül 1922 tarihinde büyük mücadeleler sonucunda işgalden kurtarılan Bursa bağımsızlık yolunda atılmış en önemli adım olan Mudanya Mütarekesine ev sahipliği yapmıştır. Büyük Taarruz'da kazanılan zafer sonucunda İtilaf Devletleri ateşkes çağrısında bulunarak Mudanya Mütarekesi yada Mudanya Bırakışması 11 Ekim 1922 tarihinde Mudanya'da imzalanmıştır. Mudanya Mütarekesi zaferle sonuçlanan Kurtuluş savaşının bağımsızlık yolunda atılan önemli adımlarından olmuştur. Cumhuriyet döneminde kendini yeniden yapılandırmış, mübadeleler ile büyük bir nüfus hareketliliği yaşamıştır. Osmanlı döneminde tarım ve ticaret merkezi olma özelliğini Cumhuriyetin ilk yıllarında yapılan sanayi kuruluşları ile geliştirmiş, 1935 yılında Bursa Merinos Fabrikası Atatürk tarafından açılmıştır. Atatürk 17 Ekim 1922 ilk kez Bursa'ya gelmiş, Cumhuriyet ile birlikte yapılan yeniliklerin toplumdaki etkilerini araştırmak ve ekonomik alanda yeni atılımlar gerçekleştirmek amacıyla Bursa'yı resmi olarak 18 defa ziyaret etmiştir.
Bursa tarih boyunca jeopolitik konumu sebebiyle; ticaret, kültür, sanat, siyaset merkezi olmuştur. İlk Konsil'in toplandığı Osmanlı'nın ilk başkenti, ilk parası, ilk standardı (Kanunname-i İhtisab-ı Bursa 1502), ilk ipek fabrikası, Cumhuriyet Dönemi'nin ilk memleket hastanesi (1950), ilk teleferiği ile ilklerin şehridir.
Doğal güzellikleri yanında gelişen sanayi, teknolojisi ve Dünya'nın ileri ülkelerinin ile eşit düzeye yükselten sanayi ve ticaret merkezi büyüyen nüfusu ile Türkiye'nin 4. büyük kenti, dünyaca ünlü ipeği, havlusu, tekstil ürünleri, İznik çinisi, Bursa bıçağı, kestane şekeri, şeftalisi, kebabı,Uludağ'ı, şifalı termal suları ve hamamları, turizm değerleri ile marka bir şehirdir.
(Derleyen : Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Folklor Araştırmacısı Zedal KONDAKÇI)
Kaynak: 1- Osmanlı Uygarlığı, Halil İNANCIK, Kültür Bakanlığı Yayınları, 2003, Ankara 2- Sultanlar Şehri Bursa, Özgen KESKİN, Yıldırım Belediyesi Yayınları, 39 sayfa, Bursa, 2007 3- Bursa Arkeoloji Müzesi Sikke Teşhir Kataloğu, Arkeolog Recep OKÇU, Kültür veTurizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 210 sayfa, 2007 4- Tarih Boyunca İznik, Işıl AKBAYGİL, Türkiye İş Bankası Yayınları, 313 sayfa, İstanbul, 2004
Şekilleri ve Bilgileri
İznik : [Ova] , İznik gölünün doğusunda, güneyde Avdan dağı bloğu, doğuda Kozpınar ve kuzeyde Samanlı dağları ile sınırlanmıştır. Küçük akarsuların alüvyonları ile oluşmuş ve 9 000 hektar genişliğindedir.
Küreklidere : [Şelale] , Bursa Yıldırım İlçesi Hamamlıkızık bölgesinde merkeze uzaklığı 15 km. mesafede olan Küreklidere Şelalesi, 82 m. yükseklikten dökülmektedir.
Aras : [Şelale] , Aras Vadisindeki Uludağ’ın kar sularını taşıyan Aras Deresi üzerinde bulunan şelale kayalıkların içinden 15 metre yükseklikten dökülmektedir.
Oylat : [Mağara] , İnegöl’ün 17 km güneydoğusunda bulunan Hilmiye köyünün 1 km güneyinde, Oylat kanyonunun sona erdiği noktada yer alır. İnegöl-Ankara karayolundan Oylata kaplıcasına ayrılan yol ile mağaraya gidilebilir
Karacabey : [Ova] , Karacabey ovası; Gölükle sırtlarının batısındadır. Uluabat gölü çöküntü havzasından batıya ve kuzeybatıya doğru uzanır. 18.000 hektar alanı kapsayan verimli topraklara sahiptir.
Şapçı : [Şelale] , Toplam 15 metre yükseklikten dökülmektedir. Mustafakemalpaşa İlçesi’nin Şapçı köyü yakınlarındaki Şapçı Çayı üzerindedir. Şapçı köyünden yaklaşık 1,5 saatlik yürüyüşle şelaleye ulaşılmaktadır.
Mudanya : [Dağ] , Mudanya Dağları Marmara Denizi ile Bursa ovasını birbirinden ayırır ve doğu-batı yönünde uzanır. En yüksek tepe 600 metredir.
Orhangazi : [Ova] , İznik Gölü'nün batısında, kuzey ve kuzeybatısından Samanlı, güney ve güneybatısından Katırlı dağları ile sınırlanmıştır. 17.000 hektarlık verimli tarım topraklara sahiptir.
Katırlı : [Dağ] , İznik güneyinden Gemlik körfezine değin sarp ve aşılması güç engebeli bir yapıya sahiptir.
Mustafakemalpaşa : [Ova] , Uluabat çöküntüsünün batısında ve Karacabey ovasının güneyindedir. Güneydoğuda Sincan dağlarına ve güneydeki dağlık bölgeye kadar 18.000 hektarlık bir tarım arazisine sahiptir.
Kösehoroz : [Şelale] , Yaklaşık 18 metre yükseklikten dökülmektedir. Mustafakemalpaşa İlçesi Kösehoroz Köyü yakınlarındaki Değirmendere üzerindedir. Köyden şelaleye orman içi yollardan iki saat yürüyerek gidilebiliniyor.
Ayvaini : [Mağara] , Mustafakemalpaşa İlçesinin 30 Km. kuzeybatısında yer alan Doğanalan Köyü yakınlarında başlayan mağara 5,5 Km. sonra Bursa, Ayvaköy civarında sonlanmaktadır. Her iki yönden girişi bulunmaktadır.
Samanlı : [Dağ] , Samanlı dağları Bursa’nın kuzeyindedir. Doğu - batı yönünde uzanır. En yüksek tepesi 867 metredir.
Nilüfer : [Çay] , Nilüfer çayı, Uludağ'ın güney yamaçlarında bulunan 850 metre yükseklikteki iki mağaradan çıkar. Toplam uzunluğu 203 km.dir. Büyük kısmı Karacabey'de yer almaktadır. Marmara Denizine dökülmektedir.
İznik : [Göl] , Gemlik Körfezi'nin 16 km. doğusunda başlayan İznik gölü, 308 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye'nin beşinci büyük gölüdür. Ortalama derinliği 30 metre olup, bazı yerlerinde 60 metreyi aşmaktadır.
Karadağ : [Dağ] , Karacabey ilçesinin kuzeybatısındadır. Bandırma'ya doğru uzanır. Marmara denizi ile Karacabey ovasını birbirinden ayırır. Her tarafı ormanlarla kaplı bir dizi dağdır. En yüksek noktası 833 metredir.
Saitabat : [Şelale] , Kestel ilçesine bağlı bir Saitabat Köyünde bulunan şelale, bir kanyondan dökülmektedir. Şelale, Uludağ’dan toplanan suların aşağıya akması ile oluşur.
Uludağ : [Dağ] , Batı Anadolu Bölgesi’nin 2.543 metre yükseklikteki en yüksek tepesine sahiptir. Türkiye'nin en büyük kış ve doğa sporları merkezidir. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzunluğu 40 km'yi bulmaktadır.
İnegöl : [Ova] , Uludağ-Katırlı dağ dizileri arasında yer alan İnegöl Ovası 14.832 hektardır. Denizden yüksekliği 300 - 350 metre arasında değişir.
Bursa : [Ova] , Uludağ dağ bloğu ile Katırlı dağ ve uzantısı konumundaki Mudanya dağları arasında, doğu-batı doğrultusunda uzanır. 39.218 hektarlık alanı kaplar. Halen ovanın önemli bir bölümü konut alanı olmuştur.
Uluabat : [Göl] , Doğu-batı doğrultusunda uzanan gölün uzunluğu 24 km, genişliği ise 10 km’dir. Türkiye’nin en geniş nilüfer yataklarına sahiptir. Yüksek miktarda kuş barındırır, zengin flora ve faunası bulunmaktadır.
Suuçtu : [Şelale] , Mustafakemalpaşa ilçesine 17 km uzaklıktaki Muradiyesarnıç Köyü yakınındaki Karadere üzerinde bulunur. 36 metre yükseklikten dökülmektedir.
Yenişehir : [Ova] , Yenişehir ilçe merkezinin batısında, İnegöl ovasından az yükseltili tepelerle ayrılmış, batısında Erdoğan sırtları, kuzeyinde Katırlı dağları ve Avdan dağı ile sınırlanmıştır.15.478 hektar alanı kapsar
Mustafakemalpaşa : [Çay] , 195 km. uzunluğundadır. İlçe kurulduğundan bu yana çay büyük taşmalara sahne olmuş, 20. yy. başında Koca su diye adlandırılan taşma olayında büyük çapta can ve mal kaybına neden olmuştur. Bursa İlçeleri
Mudanya : Türkiye'nin kuzeybatısında yer alan, Marmara Bölgesi'ndeki Bursa ilinin bir ilçesidir. Kuzeyinde Marmara Denizi'nin bir girintisi olan Gemlik Körfezi yer alır. Batıda Karacabey, güneyde Bursa, doğuda yine Bursa'nın ilçesi olan Gemlik ile komşudur. 34 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 77.461'dir. Yüzölçümü 346 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım; İstanbul ve çevresinden denizyolu ve karayolu ile ve Ankara yolu üzerinden gerçekleşir.
Gürsu : Gürsu düz bir ovada kurulmuştur. Batısında Yıldırım ve Orhangazi merkez ilçeleri, kuzeyinde Gemlik, doğu ve güneyinde de Kestel ilçesi ile çevrilidir. 6 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 68.872'dir. Yüzölçümü 110 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım Ankara yolu üzerinden gerçekleşmektedir.
Orhaneli : Konum itibarıyla kuzey Ege ile güney Marmara’nın kesişmesinde bulunan ilginç bir noktadır. Orhaneli İlçe Merkezi; kuzeyinde Nilüfer ve Osmangazi, güneyinde Büyükorhan, Harmancık, batısında M.Kemalpaşa, doğusunda Keles ilçeleriyle sınırlıdır. Bursa’ya 58 km uzaklıktadır. 55 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 22.175'dir. Yüzölçümü 764 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım; İzmir Yolu kavşağından Orhaneli güzergahından gerçekleşmektedir.
İnegöl : İstanbul, Ankara, İzmir şehirlerinin üçgenin tam ortasında, her birine otoyoldan 3-5 saat uzaklıkta, ulaşımı kolay olan, merkezi bir yerdedir. Özellikle Gemlik ve Mudanya Limanlarına 1-1,5 saatte karayolu ile ulaşmak mümkündür. Yenişehir Uluslararası Havaalanı ise yarım saatlik mesafededir. 95 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 236.168'dir. Yüzölçümü 1031 kilometrekaredir.
Yıldırım : İlçe, Osmangazi ve Nilüfer ilçeleri ile birlikte Bursa İlinin merkez ilçelerini oluşturmaktadır. 4 adet belde/köye sahip olup; ilçe nüfusu 637.888'dir. Yüzölçümü 64 kilometrekaredir. Denizden yüksekliği 150-155 metredir. İlçenin güneyinde Uludağ yükselir, kuzeyi düzdür. İlçenin ortasından Bursa-Ankara otoyolu geçer. İlçeye ulaşım Ankara Yolu ve çevresinden gerçekleşir.
Gemlik : Gemlik Körfezini çevreleyen dağların körfeze dönük yamaçları ilçenin arazisini oluşturmaktadır. 17 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 101.389'dur. Yüzölçümü 413 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım; Mudanya-Yalova yolu üzerinden gerçekleştirilmektedir.
Orhangazi : Marmara Denizi´nin güneyinde bulunan, İznik Gölü´nün batısında yer alan bir ilçedir. Kuzeyinde Yalova ile Karamürsel İlçesi, batısında Gemlik, güneyinde Yenişehir, doğusunda İznik İlçeleri bulunmaktadır. Kuzeyinde Samanlı Dağları, güneyinde Katırlı Dağları ile çevrili, çanak şeklindedir. Bursa’ya 45 km. uzaklıktadır. 25 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu75.672'dir. Yüzölçümü 476 kilometrekaredir. Denizden yüksekliği 125 m.’dir. İlçeye ulaşım; İstanbul yolu üzerinden Orhangazi İznik istikametinden, Ankara Yolu üzerinden ve Yenişehir ilçesinde bulunan havalimanı ile gerçekleşmektedir.
Karacabey : Marmara Bölgesinin güney Marmara bölümünde bir ilçedir. Doğudan Mudanya ve Bursa, güneyden Mustafa Kemalpaşa ve Susurluk, güneybatıdan Manyas, Batıdan Balıkesir’in ilçesi Bandırma ve kuzeyden Marmara denizi ile çevrilidir. 65 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 80.527'dir. Yüzölçümü 1.285 kilometrekaredir. Bursa-Çanakkale, Bursa–Balıkesir ve İzmir karayollarının kavşak noktasında yer alması ilçenin önemini arttırır.
Osmangazi : Uludağ’ın eteklerinde, doğuda Gökdere Vadisi’yle başlar; batıda Nilüfer Deresi ve Yeni Mudanya Yolu, kuzeyde Katırlı Dağları, Nilüfer Çayı ve Bursa Ovası'nı içine alan topraklara sınır oluşturan bölgeyi kapsar. 368 kilometrekarelik bir alana yayılmıştır. 29 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 802.620'dir. İlçenin denizden yüksekliği ortalama 150 metredir. İzmir, İstanbul, Eskişehir yollarının kesiştiği kavşak noktasında bulunan Osmangazi, Mudanya Limanı’na 31 km, Yalova’ya 74 km, Gemlik’e 30 km uzaklıktadır.
Nilüfer : Doğusu Osmangazi, batısı Karacabey ve kısmen Mustafa Kemal Paşa, kuzeyi Mudanya, güneyi Orhaneli ilçesi ile çevrili olup toplam yüzölçümü 423.181 dönümdür. 50 bin 756 hektarlık ilçe sınırları içerisinde; 22 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 358.265'dir. İlçeye ulaşım; merkezden İzmir yolu üzerinden gerçekleşmektedir.
Büyükorhan : Bursa'nın, şehir merkezine 81 km uzaklıkta bulunan bir ilçesidir. Büyükorhan doğusunda Harmancık, batısında M.Kemalpaşa, kuzeyinde Orhaneli, güneyinde ise Balıkesir iline bağlı Dursunbey ilçeleri ile çevrili olup, yüzölçümü 11.300 hektardır (662 kilometrekare). 38 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu11.913'dür. İlçeye ulaşım; İzmir yolu Orhaneli güzergahından gerçekleşmektedir.
Kestel : 9.05.1990 tarih ve 3644 Sayılı Kanunla ilçe yapılmıştır. Bursa İlinin Gürsu İlçesi ile birlikte en yeni ilçesidir. İlçe 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereğince 23 Temmuz 2004 tarihinden itibaren Büyükşehir Belediye sınırlarına dahil edilmiştir. 28 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 51.872'dir. Yüzölçümü 280 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım Ankara yolu üzerinden gerçekleştirilmektedir.
Mustafakemalpaşa : Anadolu yarımadasının kuzey batısında Marmara Bölgesinde bir İlçedir. Kendi adı ile tanınan çay İlçenin ortasından geçer. Kuzeyde Uluabat Gölü, kuzey doğusunda Bursa, batısında Karacabey, Susurluk, güney batısında Kepsut, güneyde Dursunbey ve doğusunda Orhaneli İlçeleri ile çevrilidir. 113 adet belde/köye sahip olup; ilçe nüfusu 999.999'dir. Yüzölçümü 1731 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım İzmir Yolu'ndan sağlanmaktadır.
Harmancık : Harmancık, Bursa'nın şirin bir ilçesi olup doğusunda Domaniç ve Tavşanlı, batısında Gökçedağ istasyonu ve Dursunbey ilçesi, kuzeyinde Keles ve Orhaneli, güneyinde Simav ilçeleri ile çevrili, Kütahya - Bursa- Balıkesir illerinin kesiştiği noktada yer almaktadır. Bursa ya uzaklığı 96 km'dir. 22 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 7.091'dir. Yüzölçümü 389 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım; Kütahya-Tavşanlı Yolu üzerinden ve Orhaneli Yolu üzerinden sağlanmaktadır.
Keles : Ege Bölgesi'nin İç Batı Anadolu bölümünün en kuzeyinde, Uludağ’ın güney yamaçlarında kurulmuş küçük bir ilçedir. 35 adet belde/köye sahip olup; ilçe nüfusu 13.639'dır. Yüzölçümü 684 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım İzmir Yolu kavşağından Orhaneli-Keles yolundan sağlanmaktadır.
Yenişehir : Marmara Bölgesi'nin güneyinde Bursa’nın 55 km. doğusunda kendi ismini taşıyan ovanın doğuya yakın orta kısmında kurulmuştur. 61 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 52.132'dir. 786 kilometrekarelik yüzölçüme sahip, doğuda Bilecik, batıda Bursa, kuzeyde İznik, güneyde İnegöl, kuzey batıda Orhangazi ve Gemlik ile komşudur. Bursa, Bilecik, İnegöl, İznik, Orhangazi ve Gemlik’e karayolu ile bağlıdır.
İznik : İznik Bölgesi, Marmara Bölgesi gibi işlek yolların en yoğun olduğu bir bölgede yer almakta, bölgenin batısından yük ve yolcu trafiğinin yoğun olduğu İstanbul-Bursa karayolu geçmektedir. Bu yol Yalova’dan sonra Samanlı dağlarının geçit verdiği bir boyun noktasını geçtikten sonra kuzey-güney ekseninde güneye inip Orhangazi’ye uğrar ve hemen ardından Orhangazi’nin güneyinde batıya doğru dönerek Garsak boğazından bölgeyi terkeder. Bununla birlikte bölgenin doğu bölümü ve İznik şehri fazla işlek olmayan sapa bir yol üzerindedir. 39 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 42.287'dir. Yüzölçümü 753 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım; Ankara Yolu-Yenişehir ve İstanbul yolu-Orhangazi üzerinden gerçekleşir.
Bursa, 40 derece boylam ve 28 - 30 derece enlem daireleri arasında Türkiye'nin kuzeybatısında ve Marmara Denizi'nin güneydoğusunda yer alır. Doğuda Bilecik, Adapazarı, kuzeyde İzmit, Yalova, İstanbul ve Marmara Denizi, güneyde Eskişehir, Kütahya, batıda Balıkesir illeriyle çevrilidir. Toplam 10 bin 886,3811 kilometrekarelik alana sahip olan Bursa'nın 17 ilçesi vardır. Kuzeyde Marmara Denizi 135 kilometrelik bir kıyı şeridi oluşturmaktadır. Karacabey, Orhangazi, İznik, İnegöl, Bursa, Yenişehir gibi ovaları; plato ve yüksek olmayan dağları, Uluabat ve İznik gölleri ve diğer göletleri; Nilüfer, Deliçay, Göksu; Kemalpaşa Çayı gibi akarsuları ile zengin bir bitki örtüsüne sahiptir. Toplam alanın yüzde 17'si ovalarla kaplıdır. Yine batı Anadolu'nun en yüksek dağı olan Uludağ (2543 m) Bursa sınırları içerisindedir. Denizden yüksekliği 155 metredir.
Bursa ili topraklarının yaklaşık % 35 ini dağlar kaplamaktadır. Dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzanan sıradağlar şeklindedir. Bunlar; Orhangazi'nin batısından Gemlik körfezinin batı ucunda bulunan Bozburun'a doğru uzanan Samanlı Dağları, Gemlik Körfezinin güney yüzünü kaplayan ve Bursa ovasını denizden ayıran Mudanya Dağları, İznik gölünün güneyi, ile Bursa ovasının kuzey kesimleri arasında yer alan Katırlı Dağları, Mudanya Dağlarının uzantısı olan Karadağ ve Marmara Bölgesinin en yüksek dağı olan Uludağ'dır. (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu)
İklim
Bursa, genelde ılıman bir iklime sahiptir. Kuzeyde Marmara Denizi'nin yumuşak ve ılık iklimine karşılık, güneyde Uludağ'ın sert iklimi ile karşılaşılmaktadır. En sıcak aylar Temmuz-Eylül, en soğuk aylar ise Şubat-Mart'tır. Yıllık bazda aylık sıcaklık ortalaması; Ocak ayında 3; Şubat ayında 3,4; Mart ayında 7,2; Nisan ayında 15,2; Mayıs ayında 17,8; Haziran ayında 24,3; Temmuz ayında 26,7; Ağustos ayında 25,2; Eylül ayında 21,9; Ekim ayında 18,6; Kasım ayında 6,9 ve Aralık ayında 7,5 santigrat derecedir. Yıllık bazda aylık yağış ortalaması; Ocak ayında 121,2; Şubat ayında 123,5; Mart ayında 89,6; Nisan ayında 100; Mayıs ayında 80,6; Haziran ayında 3,6; Temmuz ayında 7; Ağustos ayında 1,8; Eylül ayında 16,6; Ekim ayında 34,6; Kasım ayında 53,3 ve Aralık ayında ise 178,5 kilogram/metrekaredir. 52 yıllık gözlem süresi itibarı ile yıllık ortlama yağış miktarı 706 mm.dir. Ortalama nispi nem % 69 civarındadır.
Bitki Örtüsü
Bursa verimli ovalarıyla da ülke tarımında çok önemli bir yere sahiptir. Hemen hemen her türlü meyve ve sebzenin yüksek kalitede üretildiği Bursa'da, tarım ürünleri hem iç piyasa hem de ihracatın gözdesi durumundadır. Bursa kara inciri, şeftali, kiraz, çilek, kestane, elma başta olmak üzere, Bursa'da üretilen meyvelerin büyük bir bölümü ihraç edilmektedir. Son yıllarda uygulanan projelerle özellikle dağ yöresi olarak adlandırılan Harmancık, Büyükorhan, Orhaneli ve Keles yöresi ile Karacabey, Mustafakemalpaşa, Yenişehir ve İznik'te hayvancılıkta da önemli bir atılım sağlanmıştır. Bursa doğal kaynaklarıyla eşsiz bir coğrafya üzerine kuruludur. Asırlardır ayakta duran İnkaya Çınarı, Kavaklı Çınar, Koğukçınar, Ağlayan Çınar gibi onlarca doğal abide, Ayvaini ve Oylat gibi mağaraları, Saidabat ve Suuçtu şelaleleri kentin dört yanında ziyaretçilerini yüzyıllardır büyülemeye devam etmektedir.
ingilizce sözlük ,
türkçe ingilizce sözlük ,
sesli sözlük ,
türkçe sözlük ara ,
ingilizce sözlük aç ,
ingilizce sözlük indir ,
sözlük çeviri ,
tureng sözlük ,
sözlük sitesi nasıl kurulur ,
sözlük sitesi scripti ,
sözlük web sitesi nasıl yapılır ,
türkiyedeki sözlük siteleri ,
Tarih sözlük ,
Beta sözlük ,
sözlük kurma sitesi ,
itü sözlük ,
Beta sözlük ,
az bilinen muhteşem siteler ,
sözlük sitesi kur ,
türkiyedeki sözlük siteleri ,
sözlük sitesi nasıl kurulur ,
tekuzem beta sözlük,
Betasozluk ,
sözlük sitesi scripti ,
M.Ö.1200 yıllarında Anadolu'da hüküm süren Hitit Devletinin yıkılması ile meydana gelen otorite boşluğu nedeniyle Bursa bölgesi, Balkanlar'dan Anadolu'ya giren Bityn ve Tynin gibi toplulukların istilasına uğramış, bu akraba topluluklar daha sonraları birleşerek bölgede Bithynia krallığını kurmuşlardır. Bithiynialılar; o yıllarda İran üzerinden Anadolu'ya gelip Lydia Devleti'ni yıkan ve M.Ö. 513/512 yıllarında Bithynia bölgesini ele geçirip Byzantıon'u (eski İstanbul) kuşatan Perslerin hakimiyeti altında kalmıştır. Güney sınırı bugünkü Mustafakemalpaşa İlçesi yakınlarından başlayan kuzeyde ise Marmara ve Karadeniz kıyılarına kadar uzayan bölgeye antik çağda Bithynia adı verilmiştir. Bölgenin daha güneyi ise Mysia antik bölgesi içerisinde kalmaktadır. Antik çağın iki önemli bölgesinde toprakları bulunan Bursa ve çevresi sadece kuzeyden değil güneyden de istilalara uğramış, bu istilalar sonucunda yörede çok sayıda koloni kentleri kurulmuştur. M.Ö. 5-3. yüzyıllar arasında daha ziyade İon şehirleri tarafından kurulan bu kentler bölgede mevcut bir çok antik kentin ve günümüz modern şehirlerinin temelini oluşturmuştur. Bu antik kentlerin en önemlileri; Nikaiae-İznik, Kios-Gemlik, Otroia-Yenişehirde, Apameia-Mudanya, Kremastis-Karacabey, Adriani-Orhaneli, Miletepolis-M.K.Paşa ve Apollonia-Gölyazı'dır.
M.Ö. 545-333 yılları arasında Pers hakimiyeti altına giren bölge, M.Ö. 333 den sonra Persleri yenerek Anadolu'yu ele geçiren III.Alexander (B.İskender) hakimiyeti ile tanışmış ve onun kısa süren yaşamı sonrası oluşan Hellenistik dönem krallıkları arasında I.Nikomedes (M.Ö. 279-250) zamanında Bithynia Krallığı'na bağlanmıştır. Bugünkü Bursa şehrinin temelini oluşturan antik Prusıa kenti ise Bithynia krallarından I.Prusias (M.Ö. 228-185) tarafından kurulmuş, adını bu kraldan almıştır. Tarihte Prusia Ad Olympum olarak anılan şehir Olympum takısı ile Olympos (Uludağ) eteğinde kurulmuş Prusias'ın kentini ifade etmektedir. Bu şekilde Kral Prusias'ın adını taşıyan diğer kentler olan Prusias Ad Mare (Gemlik) Prusias Ad Hypum (Düzce) kentlerinden ayırt edilmiştir. Bithynia Krallığı IV.Nikomedes (M.Ö. 74)'in vasiyeti ile Roma Devletine bağlanmış, bu tarihten sonra Roma'nın Asya'daki eyaletlerinden biri olmuştur.
M.S. II. yüzyıldan itibaren Bursa ve çevresi Hıristiyanlar için çok önemli bir bölge olmuş, bugünkü Uludağ'ın değişik bölgelerinde M.S. 5. yy.dan itibaren sayıları 50'yi geçen kilise ve manastır kurulmuştur. Tarihte Olympos, Oros Ton Kalegeron adı verilen, içinde barındırdığı kilise ve manastırlardan dolayı Keşişdağı, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde Ruhban Dağı ve son olarak 1925 yılında Uludağ adını almıştır. Hıristiyanlar için önemli bir inanç merkezi olan İznik'de 325 yılında I. Konsil, 787'de VII. Konsil toplanmıştır.
Türkler Bursa bölgesine ilk olarak 1080 yılında gelmiştir.1081-1097 yılları arasında Selçuklular tarafından ele geçirilen İznik bu yıllar arasında Anadolu Selçuklu Devleti'nin başkenti olmuştur.
1299 yılında Söğüt'te kurulan Osmanlı Beyliği toprakları arasına İnegöl, Bilecik, Yenişehir ve İznik civarını katar. Osmanlıların bölgedeki etkisi 1302 yılından itibaren görülmeye başlanmıştır. 1308 yılında yüksek surlarla çevrili Bursa'yı kuşatan Osmangazi'nin kuşatması fethe kadar devam etmiştir. 1324 yılında kuşatma sırasında yaşamını yitiren Osmangazi'nin yerine kuşatmaya Orhangazi devam eder.
Bursa, yıllarca süren kuşatma sonrasında yardım alamayınca 06 Nisan 1326 yılında, Orhangazi'ye teslim olmuştur. Orhan Gazi Bursa'yı Başkent yaparak, babası Osmangazi'yi Hisar semtinde Saint Elia Manastırının bulunduğu yerde yapılan gümüş kümbetli türbeye defneder.
Bu dönemde Osmanlılar surla çevrili Hisar içine yerleşirler. Osmanlı Devleti'nin ilk parası Osman Gazi döneminde basılmıştır. Bursa, altı yüzyıl sürecek dünyaya yön veren cihan imparatorluğunun ilk başkenti olmuştur.1327 yılında, Orhangazi tarafından Hisar içinde “Bey Sarayı” adı verilen sarayı; Hisar dışında Orhan Camii, İmaret ve hamam yaptırılmıştır.
Orhan Gazi'nin 1362 yılında vefatı üzerine, I. Murad Hüdavendigar başa geçmiş ve Bursa'da bir çok imar faaliyeti gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde Çekirge'de kendi adı ile anılan cami, medrese, imaret, hamam ile Hisar içindeki Şahadet Camii yapılmıştır.
Selçukludan Osmanlıya geçiş, erken Osmanlı-Ön Osmanlı mimarı ve sanat eserlerinin bulunduğu, Osmanlı Şehri, Müze Kenttir.
1389 yılında Kosova'da Haçlı Seferlerine karşı kazanılan büyük zaferden sonra savaş alanını gezerken Sırp asker tarafından hançerlenerek şehit edilen I. Murad'ın, iç organları Kosova'da gömülmüş, gömüldüğü yerde türbe inşa edilmiştir. Bedeni ise oğlu Yıldırım Bayezıd tarafından Bursa'ya getirilerek Çekirge Semtinde bulunan türbesine defnedilmiştir. I.Murad'ın yerine Osmanlı tahtına Yıldırım Bayezıd (1389-1402) geçmiştir. Yıldırım döneminde Ulu Cami, Yıldırım Semtinde Cami, Medrese, Han, Hamam, Darüşşifa ve bir de Zaviye inşa edilmiştir.
Yıldırım Bayezıd 1402 yılında Ankara Savaşı'nda yenilince, Timur Batı Anadolu'yu almış, Timur'un orduları Bursa'ya gelerek şehri tahrip etmişlerdir. Timur'un çekilmesinden sonra Bayezıd'ın oğulları arasında çıkan taht kavgaları sırasında Karamanoğlu Mehmet Bey tarafından şehir kuşatılmış ancak ele geçirilememiştir.
1403 yılında Yıldırım Bayezıd'ın ölümüyle,1413 yılında Çelebi Sultan Mehmed tahta geçerek Bursa'yı imara başlamış ve Hacı İvaz Paşa'ya “Yeşil Külliye”yi inşa ettirmiştir.
II. Murad (1421-1451) tahta geçince Bursa'nın imar çalışmalarına devam etmiş ve Muradiye Külliyesini yaptırmıştır.Osmanlı padişahları tarafından Bursa'da yaptırılan son külliye olma özelliği taşıyan Muradiye Külliyesi'nde Cami, Medrese, İmarethane ile Cem Sultan,Şehzade Mustafa Çelebi, Şehzade Ahmet, Şehzade Mahmud, Şehzade Mustafa ve Şehzade annelerinin ve Osmanlı Ailesi'nden kişilerin türbeleri bulunmaktadır. Külliye'nin yanında bulunan 17. Yüzyıl Osmanlı Evi (müze) Fatih Sultan Mehmet'in doğduğu ev olarak bilinmektedir. Külliye'nin alt kısmında XV. yüzyıl Divan şairlerinden Şair Ahmet Paşa Medresesi bulunmaktadır.
1453'te İstanbul'un fethi ile saltanat merkezi İstanbul'a taşınmıştır. Siyasi ve kültürel önemini kaybeden Bursa medreseleri, tekkeleri, alimleri, bilim islam aleminin, şair ve sanatçıları ile sanatın merkezi olmuştur. Osmanlı'nın ilk başkenti olan Bursa başkent Edirne ve İstanbul'a taşındıktan sonra da Milletimizin kültür kalbi, "manevi başkent" olarak etkisini sürdürmüştür.
Kurtuluş savaşı yıllarında 8 Temmuz 1920 tarihinde Yunanlılar tarafından işgal edilen Bursa iki yıl Yunanlıların işgalinde kalmıştır. Bursa'nın işgali tüm ülkede büyük üzüntü yaratmış, TBMM'de kürsünün üzerine Bursa'nın düşman işgalinden kurtuluşuna kadar kalmak üzere siyah bir örtü örtülmüştür. Mehmet Akif ERSOY Bursa'nın işgal altında olmasından duyduğu üzüntü ile “BÜLBÜL” şiirini yazmıştır. 11 Eylül 1922 tarihinde büyük mücadeleler sonucunda işgalden kurtarılan Bursa bağımsızlık yolunda atılmış en önemli adım olan Mudanya Mütarekesine ev sahipliği yapmıştır. Büyük Taarruz'da kazanılan zafer sonucunda İtilaf Devletleri ateşkes çağrısında bulunarak Mudanya Mütarekesi yada Mudanya Bırakışması 11 Ekim 1922 tarihinde Mudanya'da imzalanmıştır. Mudanya Mütarekesi zaferle sonuçlanan Kurtuluş savaşının bağımsızlık yolunda atılan önemli adımlarından olmuştur. Cumhuriyet döneminde kendini yeniden yapılandırmış, mübadeleler ile büyük bir nüfus hareketliliği yaşamıştır. Osmanlı döneminde tarım ve ticaret merkezi olma özelliğini Cumhuriyetin ilk yıllarında yapılan sanayi kuruluşları ile geliştirmiş, 1935 yılında Bursa Merinos Fabrikası Atatürk tarafından açılmıştır. Atatürk 17 Ekim 1922 ilk kez Bursa'ya gelmiş, Cumhuriyet ile birlikte yapılan yeniliklerin toplumdaki etkilerini araştırmak ve ekonomik alanda yeni atılımlar gerçekleştirmek amacıyla Bursa'yı resmi olarak 18 defa ziyaret etmiştir.
Bursa tarih boyunca jeopolitik konumu sebebiyle; ticaret, kültür, sanat, siyaset merkezi olmuştur. İlk Konsil'in toplandığı Osmanlı'nın ilk başkenti, ilk parası, ilk standardı (Kanunname-i İhtisab-ı Bursa 1502), ilk ipek fabrikası, Cumhuriyet Dönemi'nin ilk memleket hastanesi (1950), ilk teleferiği ile ilklerin şehridir.
Doğal güzellikleri yanında gelişen sanayi, teknolojisi ve Dünya'nın ileri ülkelerinin ile eşit düzeye yükselten sanayi ve ticaret merkezi büyüyen nüfusu ile Türkiye'nin 4. büyük kenti, dünyaca ünlü ipeği, havlusu, tekstil ürünleri, İznik çinisi, Bursa bıçağı, kestane şekeri, şeftalisi, kebabı,Uludağ'ı, şifalı termal suları ve hamamları, turizm değerleri ile marka bir şehirdir.
(Derleyen : Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Folklor Araştırmacısı Zedal KONDAKÇI)
Kaynak: 1- Osmanlı Uygarlığı, Halil İNANCIK, Kültür Bakanlığı Yayınları, 2003, Ankara 2- Sultanlar Şehri Bursa, Özgen KESKİN, Yıldırım Belediyesi Yayınları, 39 sayfa, Bursa, 2007 3- Bursa Arkeoloji Müzesi Sikke Teşhir Kataloğu, Arkeolog Recep OKÇU, Kültür veTurizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 210 sayfa, 2007 4- Tarih Boyunca İznik, Işıl AKBAYGİL, Türkiye İş Bankası Yayınları, 313 sayfa, İstanbul, 2004
Şekilleri ve Bilgileri
İznik : [Ova] , İznik gölünün doğusunda, güneyde Avdan dağı bloğu, doğuda Kozpınar ve kuzeyde Samanlı dağları ile sınırlanmıştır. Küçük akarsuların alüvyonları ile oluşmuş ve 9 000 hektar genişliğindedir.
Küreklidere : [Şelale] , Bursa Yıldırım İlçesi Hamamlıkızık bölgesinde merkeze uzaklığı 15 km. mesafede olan Küreklidere Şelalesi, 82 m. yükseklikten dökülmektedir.
Aras : [Şelale] , Aras Vadisindeki Uludağ’ın kar sularını taşıyan Aras Deresi üzerinde bulunan şelale kayalıkların içinden 15 metre yükseklikten dökülmektedir.
Oylat : [Mağara] , İnegöl’ün 17 km güneydoğusunda bulunan Hilmiye köyünün 1 km güneyinde, Oylat kanyonunun sona erdiği noktada yer alır. İnegöl-Ankara karayolundan Oylata kaplıcasına ayrılan yol ile mağaraya gidilebilir
Karacabey : [Ova] , Karacabey ovası; Gölükle sırtlarının batısındadır. Uluabat gölü çöküntü havzasından batıya ve kuzeybatıya doğru uzanır. 18.000 hektar alanı kapsayan verimli topraklara sahiptir.
Şapçı : [Şelale] , Toplam 15 metre yükseklikten dökülmektedir. Mustafakemalpaşa İlçesi’nin Şapçı köyü yakınlarındaki Şapçı Çayı üzerindedir. Şapçı köyünden yaklaşık 1,5 saatlik yürüyüşle şelaleye ulaşılmaktadır.
Mudanya : [Dağ] , Mudanya Dağları Marmara Denizi ile Bursa ovasını birbirinden ayırır ve doğu-batı yönünde uzanır. En yüksek tepe 600 metredir.
Orhangazi : [Ova] , İznik Gölü'nün batısında, kuzey ve kuzeybatısından Samanlı, güney ve güneybatısından Katırlı dağları ile sınırlanmıştır. 17.000 hektarlık verimli tarım topraklara sahiptir.
Katırlı : [Dağ] , İznik güneyinden Gemlik körfezine değin sarp ve aşılması güç engebeli bir yapıya sahiptir.
Mustafakemalpaşa : [Ova] , Uluabat çöküntüsünün batısında ve Karacabey ovasının güneyindedir. Güneydoğuda Sincan dağlarına ve güneydeki dağlık bölgeye kadar 18.000 hektarlık bir tarım arazisine sahiptir.
Kösehoroz : [Şelale] , Yaklaşık 18 metre yükseklikten dökülmektedir. Mustafakemalpaşa İlçesi Kösehoroz Köyü yakınlarındaki Değirmendere üzerindedir. Köyden şelaleye orman içi yollardan iki saat yürüyerek gidilebiliniyor.
Ayvaini : [Mağara] , Mustafakemalpaşa İlçesinin 30 Km. kuzeybatısında yer alan Doğanalan Köyü yakınlarında başlayan mağara 5,5 Km. sonra Bursa, Ayvaköy civarında sonlanmaktadır. Her iki yönden girişi bulunmaktadır.
Samanlı : [Dağ] , Samanlı dağları Bursa’nın kuzeyindedir. Doğu - batı yönünde uzanır. En yüksek tepesi 867 metredir.
Nilüfer : [Çay] , Nilüfer çayı, Uludağ'ın güney yamaçlarında bulunan 850 metre yükseklikteki iki mağaradan çıkar. Toplam uzunluğu 203 km.dir. Büyük kısmı Karacabey'de yer almaktadır. Marmara Denizine dökülmektedir.
İznik : [Göl] , Gemlik Körfezi'nin 16 km. doğusunda başlayan İznik gölü, 308 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye'nin beşinci büyük gölüdür. Ortalama derinliği 30 metre olup, bazı yerlerinde 60 metreyi aşmaktadır.
Karadağ : [Dağ] , Karacabey ilçesinin kuzeybatısındadır. Bandırma'ya doğru uzanır. Marmara denizi ile Karacabey ovasını birbirinden ayırır. Her tarafı ormanlarla kaplı bir dizi dağdır. En yüksek noktası 833 metredir.
Saitabat : [Şelale] , Kestel ilçesine bağlı bir Saitabat Köyünde bulunan şelale, bir kanyondan dökülmektedir. Şelale, Uludağ’dan toplanan suların aşağıya akması ile oluşur.
Uludağ : [Dağ] , Batı Anadolu Bölgesi’nin 2.543 metre yükseklikteki en yüksek tepesine sahiptir. Türkiye'nin en büyük kış ve doğa sporları merkezidir. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzunluğu 40 km'yi bulmaktadır.
İnegöl : [Ova] , Uludağ-Katırlı dağ dizileri arasında yer alan İnegöl Ovası 14.832 hektardır. Denizden yüksekliği 300 - 350 metre arasında değişir.
Bursa : [Ova] , Uludağ dağ bloğu ile Katırlı dağ ve uzantısı konumundaki Mudanya dağları arasında, doğu-batı doğrultusunda uzanır. 39.218 hektarlık alanı kaplar. Halen ovanın önemli bir bölümü konut alanı olmuştur.
Uluabat : [Göl] , Doğu-batı doğrultusunda uzanan gölün uzunluğu 24 km, genişliği ise 10 km’dir. Türkiye’nin en geniş nilüfer yataklarına sahiptir. Yüksek miktarda kuş barındırır, zengin flora ve faunası bulunmaktadır.
Suuçtu : [Şelale] , Mustafakemalpaşa ilçesine 17 km uzaklıktaki Muradiyesarnıç Köyü yakınındaki Karadere üzerinde bulunur. 36 metre yükseklikten dökülmektedir.
Yenişehir : [Ova] , Yenişehir ilçe merkezinin batısında, İnegöl ovasından az yükseltili tepelerle ayrılmış, batısında Erdoğan sırtları, kuzeyinde Katırlı dağları ve Avdan dağı ile sınırlanmıştır.15.478 hektar alanı kapsar
Mustafakemalpaşa : [Çay] , 195 km. uzunluğundadır. İlçe kurulduğundan bu yana çay büyük taşmalara sahne olmuş, 20. yy. başında Koca su diye adlandırılan taşma olayında büyük çapta can ve mal kaybına neden olmuştur. Bursa İlçeleri
Mudanya : Türkiye'nin kuzeybatısında yer alan, Marmara Bölgesi'ndeki Bursa ilinin bir ilçesidir. Kuzeyinde Marmara Denizi'nin bir girintisi olan Gemlik Körfezi yer alır. Batıda Karacabey, güneyde Bursa, doğuda yine Bursa'nın ilçesi olan Gemlik ile komşudur. 34 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 77.461'dir. Yüzölçümü 346 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım; İstanbul ve çevresinden denizyolu ve karayolu ile ve Ankara yolu üzerinden gerçekleşir.
Gürsu : Gürsu düz bir ovada kurulmuştur. Batısında Yıldırım ve Orhangazi merkez ilçeleri, kuzeyinde Gemlik, doğu ve güneyinde de Kestel ilçesi ile çevrilidir. 6 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 68.872'dir. Yüzölçümü 110 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım Ankara yolu üzerinden gerçekleşmektedir.
Orhaneli : Konum itibarıyla kuzey Ege ile güney Marmara’nın kesişmesinde bulunan ilginç bir noktadır. Orhaneli İlçe Merkezi; kuzeyinde Nilüfer ve Osmangazi, güneyinde Büyükorhan, Harmancık, batısında M.Kemalpaşa, doğusunda Keles ilçeleriyle sınırlıdır. Bursa’ya 58 km uzaklıktadır. 55 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 22.175'dir. Yüzölçümü 764 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım; İzmir Yolu kavşağından Orhaneli güzergahından gerçekleşmektedir.
İnegöl : İstanbul, Ankara, İzmir şehirlerinin üçgenin tam ortasında, her birine otoyoldan 3-5 saat uzaklıkta, ulaşımı kolay olan, merkezi bir yerdedir. Özellikle Gemlik ve Mudanya Limanlarına 1-1,5 saatte karayolu ile ulaşmak mümkündür. Yenişehir Uluslararası Havaalanı ise yarım saatlik mesafededir. 95 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 236.168'dir. Yüzölçümü 1031 kilometrekaredir.
Yıldırım : İlçe, Osmangazi ve Nilüfer ilçeleri ile birlikte Bursa İlinin merkez ilçelerini oluşturmaktadır. 4 adet belde/köye sahip olup; ilçe nüfusu 637.888'dir. Yüzölçümü 64 kilometrekaredir. Denizden yüksekliği 150-155 metredir. İlçenin güneyinde Uludağ yükselir, kuzeyi düzdür. İlçenin ortasından Bursa-Ankara otoyolu geçer. İlçeye ulaşım Ankara Yolu ve çevresinden gerçekleşir.
Gemlik : Gemlik Körfezini çevreleyen dağların körfeze dönük yamaçları ilçenin arazisini oluşturmaktadır. 17 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 101.389'dur. Yüzölçümü 413 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım; Mudanya-Yalova yolu üzerinden gerçekleştirilmektedir.
Orhangazi : Marmara Denizi´nin güneyinde bulunan, İznik Gölü´nün batısında yer alan bir ilçedir. Kuzeyinde Yalova ile Karamürsel İlçesi, batısında Gemlik, güneyinde Yenişehir, doğusunda İznik İlçeleri bulunmaktadır. Kuzeyinde Samanlı Dağları, güneyinde Katırlı Dağları ile çevrili, çanak şeklindedir. Bursa’ya 45 km. uzaklıktadır. 25 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu75.672'dir. Yüzölçümü 476 kilometrekaredir. Denizden yüksekliği 125 m.’dir. İlçeye ulaşım; İstanbul yolu üzerinden Orhangazi İznik istikametinden, Ankara Yolu üzerinden ve Yenişehir ilçesinde bulunan havalimanı ile gerçekleşmektedir.
Karacabey : Marmara Bölgesinin güney Marmara bölümünde bir ilçedir. Doğudan Mudanya ve Bursa, güneyden Mustafa Kemalpaşa ve Susurluk, güneybatıdan Manyas, Batıdan Balıkesir’in ilçesi Bandırma ve kuzeyden Marmara denizi ile çevrilidir. 65 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 80.527'dir. Yüzölçümü 1.285 kilometrekaredir. Bursa-Çanakkale, Bursa–Balıkesir ve İzmir karayollarının kavşak noktasında yer alması ilçenin önemini arttırır.
Osmangazi : Uludağ’ın eteklerinde, doğuda Gökdere Vadisi’yle başlar; batıda Nilüfer Deresi ve Yeni Mudanya Yolu, kuzeyde Katırlı Dağları, Nilüfer Çayı ve Bursa Ovası'nı içine alan topraklara sınır oluşturan bölgeyi kapsar. 368 kilometrekarelik bir alana yayılmıştır. 29 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 802.620'dir. İlçenin denizden yüksekliği ortalama 150 metredir. İzmir, İstanbul, Eskişehir yollarının kesiştiği kavşak noktasında bulunan Osmangazi, Mudanya Limanı’na 31 km, Yalova’ya 74 km, Gemlik’e 30 km uzaklıktadır.
Nilüfer : Doğusu Osmangazi, batısı Karacabey ve kısmen Mustafa Kemal Paşa, kuzeyi Mudanya, güneyi Orhaneli ilçesi ile çevrili olup toplam yüzölçümü 423.181 dönümdür. 50 bin 756 hektarlık ilçe sınırları içerisinde; 22 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 358.265'dir. İlçeye ulaşım; merkezden İzmir yolu üzerinden gerçekleşmektedir.
Büyükorhan : Bursa'nın, şehir merkezine 81 km uzaklıkta bulunan bir ilçesidir. Büyükorhan doğusunda Harmancık, batısında M.Kemalpaşa, kuzeyinde Orhaneli, güneyinde ise Balıkesir iline bağlı Dursunbey ilçeleri ile çevrili olup, yüzölçümü 11.300 hektardır (662 kilometrekare). 38 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu11.913'dür. İlçeye ulaşım; İzmir yolu Orhaneli güzergahından gerçekleşmektedir.
Kestel : 9.05.1990 tarih ve 3644 Sayılı Kanunla ilçe yapılmıştır. Bursa İlinin Gürsu İlçesi ile birlikte en yeni ilçesidir. İlçe 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereğince 23 Temmuz 2004 tarihinden itibaren Büyükşehir Belediye sınırlarına dahil edilmiştir. 28 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 51.872'dir. Yüzölçümü 280 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım Ankara yolu üzerinden gerçekleştirilmektedir.
Mustafakemalpaşa : Anadolu yarımadasının kuzey batısında Marmara Bölgesinde bir İlçedir. Kendi adı ile tanınan çay İlçenin ortasından geçer. Kuzeyde Uluabat Gölü, kuzey doğusunda Bursa, batısında Karacabey, Susurluk, güney batısında Kepsut, güneyde Dursunbey ve doğusunda Orhaneli İlçeleri ile çevrilidir. 113 adet belde/köye sahip olup; ilçe nüfusu 999.999'dir. Yüzölçümü 1731 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım İzmir Yolu'ndan sağlanmaktadır.
Harmancık : Harmancık, Bursa'nın şirin bir ilçesi olup doğusunda Domaniç ve Tavşanlı, batısında Gökçedağ istasyonu ve Dursunbey ilçesi, kuzeyinde Keles ve Orhaneli, güneyinde Simav ilçeleri ile çevrili, Kütahya - Bursa- Balıkesir illerinin kesiştiği noktada yer almaktadır. Bursa ya uzaklığı 96 km'dir. 22 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 7.091'dir. Yüzölçümü 389 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım; Kütahya-Tavşanlı Yolu üzerinden ve Orhaneli Yolu üzerinden sağlanmaktadır.
Keles : Ege Bölgesi'nin İç Batı Anadolu bölümünün en kuzeyinde, Uludağ’ın güney yamaçlarında kurulmuş küçük bir ilçedir. 35 adet belde/köye sahip olup; ilçe nüfusu 13.639'dır. Yüzölçümü 684 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım İzmir Yolu kavşağından Orhaneli-Keles yolundan sağlanmaktadır.
Yenişehir : Marmara Bölgesi'nin güneyinde Bursa’nın 55 km. doğusunda kendi ismini taşıyan ovanın doğuya yakın orta kısmında kurulmuştur. 61 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 52.132'dir. 786 kilometrekarelik yüzölçüme sahip, doğuda Bilecik, batıda Bursa, kuzeyde İznik, güneyde İnegöl, kuzey batıda Orhangazi ve Gemlik ile komşudur. Bursa, Bilecik, İnegöl, İznik, Orhangazi ve Gemlik’e karayolu ile bağlıdır.
İznik : İznik Bölgesi, Marmara Bölgesi gibi işlek yolların en yoğun olduğu bir bölgede yer almakta, bölgenin batısından yük ve yolcu trafiğinin yoğun olduğu İstanbul-Bursa karayolu geçmektedir. Bu yol Yalova’dan sonra Samanlı dağlarının geçit verdiği bir boyun noktasını geçtikten sonra kuzey-güney ekseninde güneye inip Orhangazi’ye uğrar ve hemen ardından Orhangazi’nin güneyinde batıya doğru dönerek Garsak boğazından bölgeyi terkeder. Bununla birlikte bölgenin doğu bölümü ve İznik şehri fazla işlek olmayan sapa bir yol üzerindedir. 39 adet belde/köye sahip olup; İlçe nüfusu 42.287'dir. Yüzölçümü 753 kilometrekaredir. İlçeye ulaşım; Ankara Yolu-Yenişehir ve İstanbul yolu-Orhangazi üzerinden gerçekleşir.
Bursa, 40 derece boylam ve 28 - 30 derece enlem daireleri arasında Türkiye'nin kuzeybatısında ve Marmara Denizi'nin güneydoğusunda yer alır. Doğuda Bilecik, Adapazarı, kuzeyde İzmit, Yalova, İstanbul ve Marmara Denizi, güneyde Eskişehir, Kütahya, batıda Balıkesir illeriyle çevrilidir. Toplam 10 bin 886,3811 kilometrekarelik alana sahip olan Bursa'nın 17 ilçesi vardır. Kuzeyde Marmara Denizi 135 kilometrelik bir kıyı şeridi oluşturmaktadır. Karacabey, Orhangazi, İznik, İnegöl, Bursa, Yenişehir gibi ovaları; plato ve yüksek olmayan dağları, Uluabat ve İznik gölleri ve diğer göletleri; Nilüfer, Deliçay, Göksu; Kemalpaşa Çayı gibi akarsuları ile zengin bir bitki örtüsüne sahiptir. Toplam alanın yüzde 17'si ovalarla kaplıdır. Yine batı Anadolu'nun en yüksek dağı olan Uludağ (2543 m) Bursa sınırları içerisindedir. Denizden yüksekliği 155 metredir.
Bursa ili topraklarının yaklaşık % 35 ini dağlar kaplamaktadır. Dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzanan sıradağlar şeklindedir. Bunlar; Orhangazi'nin batısından Gemlik körfezinin batı ucunda bulunan Bozburun'a doğru uzanan Samanlı Dağları, Gemlik Körfezinin güney yüzünü kaplayan ve Bursa ovasını denizden ayıran Mudanya Dağları, İznik gölünün güneyi, ile Bursa ovasının kuzey kesimleri arasında yer alan Katırlı Dağları, Mudanya Dağlarının uzantısı olan Karadağ ve Marmara Bölgesinin en yüksek dağı olan Uludağ'dır. (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu)
İklim
Bursa, genelde ılıman bir iklime sahiptir. Kuzeyde Marmara Denizi'nin yumuşak ve ılık iklimine karşılık, güneyde Uludağ'ın sert iklimi ile karşılaşılmaktadır. En sıcak aylar Temmuz-Eylül, en soğuk aylar ise Şubat-Mart'tır. Yıllık bazda aylık sıcaklık ortalaması; Ocak ayında 3; Şubat ayında 3,4; Mart ayında 7,2; Nisan ayında 15,2; Mayıs ayında 17,8; Haziran ayında 24,3; Temmuz ayında 26,7; Ağustos ayında 25,2; Eylül ayında 21,9; Ekim ayında 18,6; Kasım ayında 6,9 ve Aralık ayında 7,5 santigrat derecedir. Yıllık bazda aylık yağış ortalaması; Ocak ayında 121,2; Şubat ayında 123,5; Mart ayında 89,6; Nisan ayında 100; Mayıs ayında 80,6; Haziran ayında 3,6; Temmuz ayında 7; Ağustos ayında 1,8; Eylül ayında 16,6; Ekim ayında 34,6; Kasım ayında 53,3 ve Aralık ayında ise 178,5 kilogram/metrekaredir. 52 yıllık gözlem süresi itibarı ile yıllık ortlama yağış miktarı 706 mm.dir. Ortalama nispi nem % 69 civarındadır.
Bitki Örtüsü
Bursa verimli ovalarıyla da ülke tarımında çok önemli bir yere sahiptir. Hemen hemen her türlü meyve ve sebzenin yüksek kalitede üretildiği Bursa'da, tarım ürünleri hem iç piyasa hem de ihracatın gözdesi durumundadır. Bursa kara inciri, şeftali, kiraz, çilek, kestane, elma başta olmak üzere, Bursa'da üretilen meyvelerin büyük bir bölümü ihraç edilmektedir. Son yıllarda uygulanan projelerle özellikle dağ yöresi olarak adlandırılan Harmancık, Büyükorhan, Orhaneli ve Keles yöresi ile Karacabey, Mustafakemalpaşa, Yenişehir ve İznik'te hayvancılıkta da önemli bir atılım sağlanmıştır. Bursa doğal kaynaklarıyla eşsiz bir coğrafya üzerine kuruludur. Asırlardır ayakta duran İnkaya Çınarı, Kavaklı Çınar, Koğukçınar, Ağlayan Çınar gibi onlarca doğal abide, Ayvaini ve Oylat gibi mağaraları, Saidabat ve Suuçtu şelaleleri kentin dört yanında ziyaretçilerini yüzyıllardır büyülemeye devam etmektedir.
ingilizce sözlük ,
türkçe ingilizce sözlük ,
sesli sözlük ,
türkçe sözlük ara ,
ingilizce sözlük aç ,
ingilizce sözlük indir ,
sözlük çeviri ,
tureng sözlük ,
sözlük sitesi nasıl kurulur ,
sözlük sitesi scripti ,
sözlük web sitesi nasıl yapılır ,
türkiyedeki sözlük siteleri ,
Tarih sözlük ,
Beta sözlük ,
sözlük kurma sitesi ,
itü sözlük ,
Beta sözlük ,
az bilinen muhteşem siteler ,
sözlük sitesi kur ,
türkiyedeki sözlük siteleri ,
sözlük sitesi nasıl kurulur ,
tekuzem beta sözlük,
Betasozluk ,
sözlük sitesi scripti ,